|
آموزش نوین ریاضیات دوره ی اول دبیرستان درباره وبلاگ  ریاضی چگونه زیستن است آخرین مطالب
آرشيو وبلاگ نويسندگان یک شنبه 2 بهمن 1390برچسب:, :: 12:58 :: نويسنده : محمدرضا سلطانی
G مقدمه جامعه در قرن حاضر نيازمند به كارگيري مهارت‌هايي در زمينه‌هاي برآورد كردن، حل مسئله، سازماندهي داده‌ها، تفسير داده‌ها، اندازه‌گيري، پيش‌بيني و به كار بردن رياضيات در مسائل روزمره است. افزايش روز افزون اطلاعات، تراكم و انفجار داده‌هاي كمي و امكان دستيابي به فن‌آوري، تعريف دوباره‌اي از اولويت‌هاي مورد نظر در زمينه مهارت‌هاي اساسي رياضي را ايجاد مي‌كند. از جمله اين مهارت‌ها مي‌توان به مهارت حل مسئله، استدلال رياضي، هوشياري نسبت به معقول بودن نتايج، فرضيه سازي، تخمين زدن، مهارت‌هاي محاسباتي، تفكر جبري، اندازه‌گيري، درك مفاهيم هندسي، پيش‌بيني نتايج و غيره اشاره نمود. ليكن تحقيقات و آزمون‌هاي بين‌المللي حاكي از آنند كه ميزان دستيابي دانش‌آموزان ايراني به اين مهارت‌ها بسيار كمتر از حد انتظار است. حل اين مشكل بر عهده‌ي برنامه‌ريزان درسي و معلمان مي‌باشد. اما بايد توجه داشت كه نقش معلم بسيار پررنگ‌تر از كتاب درسي است. به عبارت ديگر كسي كه به بهترين وجه مي‌تواند انگيزه و خود فهمي را در دانش‌آموزان هدايت كند و فرصت‌هايي را فراهم سازد تا آنان ارتباط بين رياضيات و زندگي روزمره را در يابند، معلم است و نه كتاب درسي. از اين‌رو، رويكردهاي به كار گرفته شده درآموزش بسيار حائز اهميت است و در بنا نهادن درك معنا دار و قدرت تعميم آموخته‌ها به دنياي واقعي نقش اساسي دارد. از جمله رويكردهاي قابل تأمل و مفيد در آموزش رياضيات، رويكردهاي حل مسئله و اكتشافي در قالب كار در گروه‌هاي كوچك كلاسي است.
G مقدمه طبق تحقيقات انجام شده، استفاده از رويكردهاي مذكور به توسعه‌ي مهارت‌هاي تفكر و به ويژه مهارت حل مسئله و مهارت‌هاي كار گروهي كه از ضروريات شهروند قرن بيست و يكم مي‌باشد، كمك مي‌كند. لذا در كتاب حاضر تلاش شده است تا فعاليت‌هايي مبتني بر رويكردهاي مذكور طراحي و در اختيار معلمان گرامي قرار داده شود. اين فعاليت‌ها با استفاده از تجربيات برخي از همكاران و استفاده از منابع داخلي و خارجي طراحي شده است و نتيجه‌ي كار گروهي معلمان با تجربه و زبده مي‌باشد. لازم به ذكر است كه مطالعه‌ي اين مجموعه به شما كمك مي‌كند كه نمونه‌هايي از طراحي فعاليت‌ها مبتني بر يكي از رويكردهاي مذكور را مشاهده كنيد و در صورت تمايل مبادرت به طراحي فعاليت‌هاي مشابه نمائيد. از اين رو فعاليت‌ها گام به گام توصيف شده‌اند. علاوه بر اين تلاش شده است كه نمونه‌هايي از آزمون به سبك جديد: آزمون كتبي گروهي، آزمون كتبي گروهي ـ فردي، آزمون شفاهي گروهي و غيره معرفي شوند اين آزمون‌ها جهت انجام ارزشيابي تشخيصي و ارزشيابي مستمر مورد استفاده قرار مي‌گيرند. نكته‌ي قابل ذكر ديگر اين است كه در طرح درس‌هاي پيشنهادي، محورهاي زير مد نظر قرار گرفته‌اند: ايجاد علاقه به رياضيات گفتگو در مورد رياضيات ارتباط برقرار كردن بين مفاهيم رياضي و زندگي روزمره معناجويي در رياضيات استفاده از كار گروهي به عنوان يك روش معمول تسلط پيدا كردن به استفاده از راهبردهاي حل مسئله و استفاده از الگوي پوليا در حل مسئله است. اميدواريم اين تلاش صادقانه و گروهي كه به صورت اين مجموعه در دسترس شما قرار گرفته است بتواند فضاي جديدي را در كلاس‌هاي شما ايجاد كند و آموزش رياضي را متحول سازد. شايان توجه است كه اين كتاب شما را از مطالعه كتاب راهنماي معلم بي‌نياز نساخته و مكمل آن مي‌باشد لذا شما مي‌توانيد با توجه به شرايط دانش‌آموزان هر كلاس، از همه يا برخي از فعاليت‌هاي آن استفاده كنيد.
R ضرورت مجموعه‌ي حاضر زندگي در جامعه‌ي امروزي، نيازمند به كارگيري مهارت‌هايي در زمينه‌هاي حل مسئله، به كار بردن رياضيات در مسائل روزمره، اندازه‌گيري، تفسير داده‌ها، سازماندهي داده‌ها، پيش‌بيني و تخمين است. افزايش روز افزون اطلاعات، تراكم و انفجار داده‌هاي كمي و امكان دستيابي به فن‌آوري، تعريف دوباره‌اي از اولويت‌هاي مورد نظر در زمينه‌ي مهارت‌هاي اساسي رياضي را ايجاب مي‌كند. از جمله اين مهارت‌ها مي‌توان به حل مسئله، استدلال، حدسيه سازي، تخمين، مهارت‌هاي محاسباتي، تفكر جبري، اندازه‌گيري، درك مفاهيم هندسي، پيش‌بيني نتايج و غيره اشاره كرد. ليكن تحقيقات و آزمون‌هاي بين‌المللي حاكي از آن هستند كه ميزان دستيابي دانش‌آموزان ايراني به اين مهارت‌ها، بسيار كمتر از حد انتظار است. حل اين مشكل، بر عهده‌ي برنامه ريزان درسي و پس از آن مؤلفان كتاب‌هاي درسي و بالاخره، معلمان مي‌باشد. اما بايد توجه داشت كه در شرايط حاضر، نقش معلمان بسيار پررنگ‌تر از كتاب‌هاي درسي است. به بيان ديگر كسي كه مي‌تواند به بهترين وجه انگيزه‌ي خود فهمي را در دانش‌آموزان هدايت كند و فرصت‌هايي فراهم سازد تا آنان، ارتباط ميان رياضيات و زندگي روزمره را دريابند،معلم است.
R ضرورت مجموعه‌ي حاضر از اين‌رو، رويكردهاي به كار گرفته شده در آموزش توسط معلم، بسيار حائز اهميت مي‌باشند و در بنا نهادن درك معنادار و قدرت تعميم آموخته‌ها به دنياي واقعي، نقش اساسي دارند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه استفاده از رويكردهايي مانند حل مسئله، اكتشافي هدايت شده و كار در گروه‌هاي كوچك و جمع‌بندي كلاسي بيشتر مي‌تواند به توسعه‌ي مهارت‌هاي تفكر و ساير مهارت‌هاي مورد نياز شهروندان قرن بيست و يكم كمك كند. اين مجموعه، به منظور توانمند ساختن معلمان و آشنايي بيشتر آن‌ها با رويكردهاي فوق، تدوين شده است و حاوي فعاليت‌هايي است كه مي‌توانند ابزار و در عين حال الگوي مناسب براي معلّم در جهت اجراي چنين رويكردهايي در كلاس درس رياضي باشد.
R مباني نظري همان‌گونه كه پيش از اين ذكر شد، فعاليت‌هاي اين مجموعه براساس سه رويكرد «آموزش از طريق حل مسئله» «يادگيري اكتشافي هدايت شده» و «يادگيري در گروه‌هاي كوچك» طراحي شده‌اند. در ادامه، با هر يك از اين رويكردها تا حدودي آشنا مي‌شويم. الف)آموزش از طريق حل مسئله ديدگاه‌هاي جديد درباره‌ي يادگيري، بر اين باور هستند كه دانش‌آموزان، يادگيرندگان منفعل نيستند، بلكه آن‌ها بايد در فرآيند ياددهي ـ يادگيري، نقشي فعال داشته باشند. منظور از فعال بودن دانش‌آموزان در اين فرايند، فعاليت فيزيكي آن‌ها نيست، بلكه فعاليت ذهني آن‌ها با موضوع مورد يادگيري مد نظر است يكي از روش‌هاي تدريس كه مي‌توان زمينه‌اي براي اين فعاليت ذهني ايجاد كند، آموزش از طريق حل مسئله است. در اين رويكرد، نخست مسأله‌اي مطرح مي‌شود كه راه حل آن به مفهوم جديدي وابسته است پس از حل مسأله توسط دانش‌آموزان و بررسي پاسخ‌ها و بحث‌ها حول آن‌ها، آن مفهوم جديد كه در راه حل‌هاي خود دانش‌آموزان بوده است، توسط معلم معرفي مي‌شود. در طراحي مسائل مناسب براي معرفي مفهوم
R مباني نظري جديد بايد توجه داشت كه دانش‌آموزان بايد بتوانند با استفاده از دانش قبلي خود، مسأله را كاملاً درك كرده و آن را حل كنند تا به اين ترتيب، مفهوم جديد به مفاهيم از قبل موجود در ذهن دانش‌آموزان، مرتبط و متصل شود. ديدگاه‌هاي جديد، چنين شرايطي را يادگيري معنادار مي‌دانند. لازم به ذكر است كه در آموزش و حل مسئله سه رويكرد وجود دارد كه با يكديگر قدري متفاوت هستند: 1)آموزش از طريق حل مسئله؛ كه درباره‌ي آن توضيح داده شد. 2)آموزش براي حل مسئله؛ كه در اين رويكرد، يكي از هدف‌هاي مهم آموزش رياضي را، توانايي دانش‌آموزان در استفاده از دانش رياضي خود براي حل مسائل مختلف، من‌جمله مسائل زندگي روزمره مي‌دانند. 3)آموزش حل مسئله؛ كه در اين رويكرد، موضوع مورد آموزش، خود «حل مسئله» است؛ يعني روش حل كردن مسئله را به دانش‌آموزان آموزش مي‌دهند. بخش‌هاي «حل مسئله»ي كتاب درسي كه در سال 82-83 به كتاب افزوده شده‌اند، چنين رويكردي را دنبال مي‌كنند. ب)يادگيري اكتشافي هدايت شده علاوه بر نقش يادگيرنده در فرآيند ياددهي ـ يادگيري، كه در قسمت قبل به آن اشاره شد، و مفهوم يادگيري معنادار ماهيت دانش و شيوه‌هاي كسب آن نيز در ديدگاه‌هاي جديد يادگيري نسبت به ديدگاه‌هاي سنّتي، متفاوت است. در اين ديدگاه‌ها دانش توسط معلم، منتقل نمي‌شود، بلكه توسط يادگيرنده كشف مي‌شود. لذا روش‌هاي تدريس نيز بايد مبتني بر اين نگرش باشند. آموزش از طريق حل مسئله، يكي از روش‌هاي متناسب با اين نگرش است كه طي آن، يادگيرنده ضمن حل مسئله‌اي، مفهوم جديدي را كشف مي‌كند. رويكرد ديگري كه با اين نگرش تناسب دارد، رويكرد اكتشافي هدايت شده است. در اين رويكرد، معلم زمينه و فرصت‌هايي را براي دانش‌آموزان فراهم مي‌كند كه ضمن انجام فعاليت‌هايي كه هدفمند طراحي شده‌اند، گام به گام به مفهوم يا رابطه‌ي مورد نظر نزديك‌تر مي‌شوند. در چنين فعاليت‌هايي، جمع‌بندي نهايي نيز توسط دانش‌آموزان صورت مي‌گيرد تا «مفهوم» يا «الگو» يا «رابطه‌ي» مورد نظر و «چگونگي» دستيابي به آن را مرور و بازنگري كرده و آن را كشف كنند.
R مباني نظري پ)يادگيري در گروه‌هاي كوچك كار گروهي و گروه‌بندي دانش‌آموزان، به روش‌هاي متنوع و با اهداف متفاوت صورت مي‌گيرد. آن چه در اين‌جا مد نظر ما است، رويكردي است كه بر اساس ايده‌هاي ويگوتسكي شكل گرفته است. ويگوتسكي مدعي شد كه تشريك مساعي به دانش‌آموزان كمك مي‌كند تا به «دامنه‌ي تقريبي رشد» برسند، چرا كه ممكن است قادر به كاركرد با يك سطح مشخصي باشند، اما كار مشاركتي با كساني كه از او تواناتر هستند، اين امكان را به‌وجود مي‌آورد كه كودك بتواند توانمندي‌هاي خود را تا سطح بالاتري افزايش دهد.
R اهداف مهم‌ترين هدف اين كتاب، ارايه‌ي نمونه‌هاي عملي از فعاليت‌هاي گروهي است كه بر اساس رويكردهاي حل مسئله و يادگيري اكتشافي تدوين شده‌اند. علاوه بر آن، موضوع‌هاي زير، علاوه بر موضوع‌هايي كه مستقيماً به كتاب درسي ارتباط دارند نيز محور توجه فعاليت‌ها بوده‌اند: ايجاد علاقه به رياضيات، گفتگو در مورد رياضيات، برقراري ارتباط ميان مفاهيم رياضي و زندگي روزمره، معناجويي در رياضيات، تسلط بر راهبردهاي حل مسئله و استفاده از الگوي چهار مرحله‌اي پوليا براي حل مسئله.
R اهداف جدول زير حاوي اهدافي است كه فعاليت‌هاي اين كتاب ترغيب مي‌كنند: |
تبادل
لینک هوشمند
